Polski system egzekucji komorniczej stoi przed kolejnym rokiem bez znaczących zmian, co oznacza, iż miliony obywateli zadłużonych będą musiały kontynuować funkcjonowanie w ramach obecnych, często bardzo uciążliwych zasad potrąceń z wynagrodzeń. Od lipca 2025 roku nie nastąpią żadne rewolucyjne zmiany w przepisach regulujących działalność komorników sądowych, co może stanowić zarówno ulgę dla niektórych dłużników, jak i rozczarowanie dla tych, którzy liczyli na łagodzenie restrykcyjnych regulacji dotyczących zajęć komorniczych.
Fot. Warszawa w Pigułce
Sytuacja ta wynika z fundamentalnej decyzji Rady Ministrów, która w tym roku zdecydowała o wprowadzeniu jedynie jednorazowej podwyżki płacy minimalnej od pierwszego stycznia 2025 roku, rezygnując z tradycyjnego mechanizmu dwóch corocznych podwyżek, które w latach poprzednich następowały również w lipcu. Ta pozornie techniczna zmiana ma daleko idące konsekwencje dla wszystkich osób, których wynagrodzenia podlegają zajęciom komorniczym, ponieważ wysokość kwot wolnych od potrąceń jest bezpośrednio powiązana z oficjalną wysokością minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w kraju.
Mechanizm egzekucji komorniczej w Polsce opiera się na skomplikowanym systemie procentowych limitów oraz kwot minimalnych, które mają na celu zabezpieczenie podstawowych potrzeb życiowych dłużników przy jednoczesnym umożliwieniu skutecznego odzyskiwania należności przez wierzycieli. W przypadku standardowych długów, takich jak niespłacone kredyty bankowe, mandaty karne, zaległe raty różnego rodzaju zobowiązań finansowych czy inne powszechne formy zadłużenia, komornik sądowy może dokonać potrącenia z wynagrodzenia dłużnika maksymalnie pięćdziesięciu procent jego miesięcznej pensji netto, jednak zawsze musi pozostawić mu kwotę minimalną wynoszącą w tej chwili trzy tysiące czterysta dziewięćdziesiąt dziewięć złotych i pięćdziesiąt groszy netto.
Ta kwota ochronna została wyliczona jako dokładnie siedemdziesiąt pięć procent obowiązującego od pierwszego stycznia 2025 roku minimalnego wynagrodzenia, które wynosi cztery tysiące sześćset sześćdziesiąt sześć złotych brutto, co oznacza, iż choćby przy najwyższych możliwych potrąceniach komorniczych, dłużnik musi zachować środki finansowe umożliwiające pokrycie podstawowych kosztów życia, takich jak wyżywienie, mieszkanie oraz inne niezbędne wydatki egzystensy.
Sytuacja radykalnie zmienia się w przypadku długów alimentacyjnych, które w polskim systemie prawnym są traktowane z szczególną surowością ze względu na ich społeczny charakter oraz konieczność ochrony osób uprawnionych do otrzymywania alimentów, najczęściej dzieci oraz byłych małżonków. W przypadku egzekucji alimentów komornik może dokonać zajęcia choćby sześćdziesięciu procent miesięcznego wynagrodzenia netto dłużnika, co stanowi znacząco wyższy próg niż przy standardowych długach, a dodatkowo w tej sytuacji nie obowiązuje żadna kwota minimalna, która musiałaby zostać pozostawiona dłużnikowi alimentacyjnemu.
Jeszcze bardziej restrykcyjne zasady dotyczą zajęć komorniczych w przypadku szczególnych kategorii długów, które są traktowane przez ustawodawcę jako wymagające wyjątkowo surowych środków egzekucyjnych. Gdy egzekucja dotyczy zaliczek wypłaconych przez pracodawcę, które następnie nie zostały rozliczone przez pracownika lub zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem, komornik sądowy może zająć choćby siedemdziesiąt pięć procent miesięcznego wynagrodzenia, co pozostawia dłużnikowi jedynie jedną czwartą jego normalnych dochodów.
Najbardziej drastyczne uprawnienia przysługują komornikom w przypadku egzekucji kar porządkowych wynikających z przepisów Kodeksu pracy, gdzie możliwe jest zajęcie choćby dziewięćdziesięciu procent wynagrodzenia pracownika, pozostawiając mu jedynie jedną dziesiątą część jego normalnej pensji. Te ekstremalne środki egzekucyjne są przewidziane jako ostateczność w sytuacjach, gdy pracownik dopuścił się poważnych naruszeń dyscypliny pracy lub innych przewinień objętych sankcjami przewidzinanymi w prawie pracy.
Ważnym aspektem funkcjonowania systemu zajęć komorniczych jest to, iż wszystkie opisane powyżej limity oraz kwoty minimalne mają zastosowanie do osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast w przypadku pracowników na części etatu wszystkie wartości są obliczane proporcjonalnie do rzeczywistego wymiaru czasu pracy. Oznacza to, iż osoba pracująca na przykład w połowie etatu będzie miała odpowiednio zmniejszone zarówno progi procentowe potrąceń, jak i kwoty minimalne, które muszą jej zostać pozostawione przez komornika.
Brak zmian w lipcu 2025 roku może stanowić rozczarowanie dla wielu dłużników, którzy w latach poprzednich z niecierpliwością oczekiwali tej daty, ponieważ tradycyjnie właśnie wtedy następowały podwyżki płacy minimalnej, które automatycznie prowadziły do zwiększenia kwot wolnych od potrąceń komorniczych. Ta coroczna poprawa sytuacji materialnej osób objętych egzekucją komorniczą była jednym z niewielu pozytywnych aspektów ich trudnej sytuacji finansowej, dając im nadzieję na stopniową poprawę warunków życia mimo trwających zobowiązań.
Przyczyna braku zmian w lipcu 2025 roku tkwi w mechanizmach ekonomicznych regulujących podwyżki płacy minimalnej w Polsce. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, druga w roku podwyżka płacy minimalnej następuje automatycznie jedynie wtedy, gdy wskaźnik inflacji przekroczy poziom stu pięciu procent, co oznacza, iż rzeczywista siła nabywcza pieniądza spadła o więcej niż pięć procent w porównaniu do roku poprzedniego. W 2025 roku wskaźnik inflacji wyniósł sto trzy i sześć dziesiątych procent, co oznacza, iż nie został osiągnięty próg wymagany do uruchomienia mechanizmu drugiej podwyżki.
Ta sytuacja ma również swoje pozytywne aspekty, ponieważ relatywnie niski poziom inflacji oznacza, iż siła nabywcza kwot pozostawianych dłużnikom przez komorników nie uległa znaczącemu osłabieniu, co w praktyce przekłada się na zachowanie realnej wartości środków przeznaczonych na pokrycie podstawowych potrzeb życiowych. W latach wysokiej inflacji, choćby pomimo formalnego zwiększania kwot wolnych od potrąceń, rzeczywista poprawa sytuacji dłużników była często iluzoryczna ze względu na gwałtownie rosnące ceny towarów oraz usług.
Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż choć ogólnokrajowa płaca minimalna nie została podniesiona w lipcu 2025 roku, to w niektórych sektorach gospodarki nastąpiły znaczące podwyżki wynagrodzeń, szczególnie w ochronie zdrowia, gdzie personel medyczny otrzymał istotne zwiększenie płac. Te sektorowe podwyżki, choć nie wpływają bezpośrednio na wysokość kwot wolnych od potrąceń komorniczych, mogą oznaczać poprawę sytuacji materialnej osób zatrudnionych w tych branżach, które jednocześnie są objęte egzekucją komorniczą.
Dla osób currently znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej z powodu zajęć komorniczych, niezwykle ważne jest dokładne zrozumienie swoich praw oraz obowiązków w ramach procesu egzekucyjnego. Pierwszym krokiem powinno być dokładne przeanalizowanie tytułu egzekucyjnego, który stanowi podstawę prawną dla działań komornika, ponieważ od rodzaju długu zależy, czy zastosowanie będą miały łagodniejsze limity pięćdziesięcioprocentowe dla zwykłych zobowiązań, czy też surowsze zasady sześćdziesięcioprocentowe dla alimentów.
Równie istotne jest systematyczne kontrolowanie wszystkich potrąceń widocznych na comiesięcznych paskach wypłaty, aby upewnić się, iż komornik nie przekracza ustawowych limitów oraz iż kwota pozostawiona do dyspozycji dłużnika po wszystkich potrąceniach nie spada poniżej ustawowo gwarantowanego progu ochronnego. W przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości, dłużnik ma prawo oraz obowiązek niezwłocznego reagowania poprzez złożenie skargi do komornika prowadzącego egzekucję lub zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy o naruszeniu przepisów prawa pracy.
Szczególnie skomplikowana sytuacja może wystąpić w przypadku osób zatrudnionych jednocześnie u kilku pracodawców, ponieważ limity potrąceń są obliczane osobno dla wszystkich miejsca pracy, co może prowadzić do sytuacji, w której łączne potrącenia ze wszystkich źródeł dochodu znacznie przekraczają przewidziane prawem maksymalne progi. W takich przypadkach dłużnik powinien niezwłocznie poinformować komornika o wszystkich swoich źródłach dochodu oraz zażądać odpowiedniego dostosowania wysokości potrąceń.
System egzekucji komorniczej w Polsce, mimo swojej złożoności oraz surowości, zawiera również mechanizmy ochronne mające na celu zabezpieczenie podstawowych potrzeb życiowych dłużników oraz ich rodzin. najważniejsze jest jednak adekwatne zrozumienie oraz wykorzystanie tych mechanizmów, co często wymaga podstawowej wiedzy prawniczej lub skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnej, szczególnie w skomplikowanych przypadkach dotyczących egzekucji z wielu tytułów lub w sytuacjach, gdy dłużnik ma bardzo ograniczone dochody.
Brak zmian w lipcu 2025 roku oznacza również kontynuację obecnych trendów w polskim systemie egzekucji komorniczej, który w ostatnich latach charakteryzował się stopniowym zaostrzaniem przepisów oraz zwiększaniem uprawnień komorników w celu poprawy skuteczności odzyskiwania należności. Ta tendencja odzwierciedla ogólną politykę państwa zmierzającą do wzmocnienia dyscypliny finansowej obywateli oraz zwiększenia odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania.
Dla milionów Polaków objętych różnymi formami egzekucji komorniczej, lipiec 2025 roku będzie oznaczał kontynuację dotychczasowej sytuacji, bez nadziei na automatyczną poprawę warunków życia wynikającą ze zmian legislacyjnych. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabiera indywidualne podejście do zarządzania długami, negocjowania z wierzycielami możliwości restrukturyzacji zobowiązań oraz poszukiwania legalnych sposobów poprawy sytuacji finansowej.
Warto również pamiętać, iż system egzekucji komorniczej, mimo swojej surowości, nie jest pozbawiony możliwości odwołania się od decyzji komorników oraz kwestionowania nieprawidłowości w prowadzeniu postępowania egzekucyjnego. Dłużnicy mają prawo do składania skarg, wniosków o ograniczenie egzekucji w przypadku szczególnie trudnej sytuacji życiowej oraz wykorzystywania innych instrumentów prawnych mających na celu ochronę ich podstawowych praw oraz godności ludzkiej.
Ostatecznie, brak zmian w przepisach komorniczych od lipca 2025 roku powinien być traktowany jako okazja do głębszej refleksji nad własną sytuacją finansową oraz podjęcia aktywnych działań mających na celu poprawę tej sytuacji, zamiast biernego oczekiwania na zewnętrzne zmiany prawne, które mogłyby przynieść automatyczną ulgę w ciężarach finansowych związanych z egzekucją komorniczą.
Źródło Dziennik Gazeta Prawna, INFOR, Warszawa w Pigułce
