Styczeń i luty to czas, kiedy miliony Polaków logują się do usługi Twój e-PIT z nadzieją w sercu. Wypełniasz rubryki, klikasz „Zatwierdź” i widzisz tę magiczną kwotę na zielono: „Nadpłata: 2500 zł”. Uśmiechasz się szeroko. W głowie już wydajesz te pieniądze – na nowy telewizor, zaliczkę na wakacje albo spłatę karty kredytowej. Ustawowy termin zwrotu przy rozliczeniu online to 45 dni, ale często pieniądze przychodzą szybciej. Czekasz więc na powiadomienie z banku. I ono przychodzi. Ale zamiast 2500 zł, na konto wpływa… 130 zł. Jesteś w szoku. Dzwonisz do Urzędu Skarbowego z awanturą, iż zaszła pomyłka. W słuchawce słyszysz jednak chłodny głos urzędnika: „To nie pomyłka. Miał pan niezapłacone mandaty drogowe. Dokonaliśmy potrącenia”. Twój zwrot podatku właśnie zderzył się z bezwzględną machiną egzekucji administracyjnej. W 2026 roku systemy fiskusa i policji są połączone naczyniami połączonymi. Nie ukryjesz się.
Fot. Warszawa w Pigułce
Wielu podatników żyje w przekonaniu, iż mandat karny za wykroczenie drogowe to sprawa między nimi a Policją (lub Inspekcją Transportu Drogowego). jeżeli nie zapłacą w terminie, spodziewają się ponagleń, listów poleconych, a w ostateczności wizyty komornika sądowego. Tymczasem najskuteczniejszym windykatorem w Polsce nie jest komornik pukający do drzwi, ale Urząd Skarbowy, który ma bezpośredni dostęp do twoich pieniędzy, zanim one w ogóle trafią do twojej kieszeni. Instytucja zaliczenia nadpłaty na poczet zaległości (art. 76 Ordynacji podatkowej) działa automatycznie. Dla państwa to najtańszy i najszybszy sposób odzyskiwania długów. Dla ciebie – zimny prysznic.
Pierwszeństwo ma Państwo, ty jesteś na końcu kolejki
Mechanizm jest brutalnie prosty. W momencie, gdy składasz roczne zeznanie podatkowe (PIT-37, PIT-36 itd.) i wykazujesz nadpłatę, te pieniądze technicznie rzecz biorąc „leżą” na koncie Urzędu Skarbowego. Zanim urzędnik (lub algorytm) naciśnie przycisk „Wyślij przelew”, system przeprowadza błyskawiczną weryfikację twojego statusu dłużnika. Sprawdza nie tylko zaległości podatkowe (niezapłacony VAT, PIT, PCC), ale również tzw. niepodatkowe należności budżetowe. Co się w nich mieści?
Mandaty karne (za prędkość, kolizje, przejście na czerwonym świetle).
Mandaty porządkowe (picie w miejscu publicznym, zakłócanie ciszy).
Grzywny nałożone przez inne służby (Straż Leśna, Straż Rybacka). jeżeli system znajdzie „dług”, dokonuje potrącenia. Co ważne – nie potrzebuje do tego twojej zgody. Dostaniesz jedynie (często już po fakcie) „Postanowienie o zaliczeniu wpłaty/nadpłaty na poczet zaległości”. Od tego postanowienia możesz się odwołać, ale jeżeli mandat był prawomocny (a przyjąłeś go na drodze, więc jest), odwołanie nic nie da.
Centrum Mandatowe w Opolu pamięta wszystko
Sercem tego systemu jest Pierwszy Urząd Skarbowy w Opolu. To tam spływają informacje o wszystkich mandatach nałożonych przez Policję w całym kraju. Kiedyś (przed 2016 r.) mandaty ściągali wojewodowie, co trwało latami i było nieskuteczne. Teraz robi to Krajowa Administracja Skarbowa (KAS). Jak to wygląda w praktyce?
Dostajesz mandat 500 zł w lipcu na urlopie nad morzem. Rzucasz go do schowka i zapominasz.
Mija 7 dni na zapłatę. Mandat staje się wykonalny.
Dane trafiają do Opola. Opole widzi twój PESEL.
W lutym składasz PIT. Należy ci się 1000 zł zwrotu na dziecko (ulga prorodzinna).
System „widzi” PESEL w PIT i PESEL w bazie dłużników w Opolu.
System paruje te dane. Z 1000 zł zabiera 500 zł na mandat + odsetki + koszty upomnienia.
Na twoje konto trafia reszta.
To nie tylko 500 zł. Koszty egzekucji bolą
Największym błędem dłużników jest myślenie: „Okej, zabiorą mi 300 zł mandatu, wyjdzie na to samo, co bym zapłacił przelewem”. Nie wyjdzie. Czekanie, aż Skarbówka sama sobie potrąci, jest najdroższą formą kredytowania. Do kwoty głównej mandatu doliczane są:
Koszty upomnienia: Zanim dojdzie do egzekucji, zwykle wysyłane jest upomnienie (list polecony). Koszt to 16 zł (stawka zmienna, ale w tych granicach).
Koszty egzekucyjne: To prawdziwy zabójca. Urząd nalicza opłaty za czynności egzekucyjne. W przypadku zajęcia wierzytelności (a zwrot podatku jest wierzytelnością) opłaty te mogą wynosić od kilku do kilkudziesięciu procent kwoty długu, jednak nie mniej niż określone stawki minimalne. Często mandat w wysokości 100 zł po doliczeniu wszystkich kosztów administracyjnych i egzekucyjnych rośnie do 150-200 zł. Płacisz „podatek od lenistwa”.
Wspólne rozliczenie małżonków – pułapka solidarności
Tutaj dochodzimy do punktu, który rodzi najwięcej rodzinnych awantur. Rozliczasz się wspólnie z małżonkiem, bo to się opłaca (np. jedno z was nie pracuje lub zarabia mało). Tworzycie jeden, wspólny PIT. Nadpłata (zwrot) jest traktowana jako majątek wspólny. Co jeżeli mąż ma czyste konto, a żona ma 5 niezapłaconych mandatów za złe parkowanie? Urząd Skarbowy ma prawo zająć zwrot podatku ze wspólnego zeznania na poczet długów jednego z małżonków. Argumenty typu: „Ale to ja zarobiłem na ten zwrot, a żona nie pracuje” są nieskuteczne w świetle wspólności majątkowej. Fiskus pobiera pieniądze ze wspólnego worka. Wyobraź sobie sytuację: planowaliście romantyczną kolację za zwrot podatku, a okazuje się, iż pieniądze poszły na pokrycie szaleństw drogowych partnera, o których choćby nie wiedziałeś. Przejrzystość finansowa w związku wymuszona przez Urząd Skarbowy.
„Nie odebrałem mandatu z fotoradaru” – to cię nie ratuje
A co z mandatami z fotoradarów (CANARD), których nie przyjęliśmy, albo pismami, których nie odebraliśmy? jeżeli sprawa trafiła do sądu (bo nie wskazałeś kierowcy lub odmówiłeś mandatu) i sąd wydał wyrok nakazowy, to po jego uprawomocnieniu sytuacja jest identyczna. Grzywna sądowa również jest ściągana przez Urząd Skarbowy (lub sądy przekazują egzekucję komornikom, ale przy mniejszych kwotach często idzie to przez systemy skarbowe). Zasada „nie wiedziałem” nie działa, zwłaszcza przy fikcji doręczenia pism sądowych (o której pisaliśmy w poprzednim artykule).
Ulga na dziecko – najłatwiejszy łup
Statystycznie najwięcej zajęć zwrotów podatku dotyczy rodzin korzystających z Ulgi Prorodzinnej. Dlaczego? Bo to tam generują się największe, pewne zwroty gotówkowe. Dla wielu rodzin te pieniądze (np. 1112,04 zł na pierwsze dziecko, kolejne tysiące na drugie) są wpisane w budżet domowy „na sztywno”. Mandat, który „wisie” w systemie, jest priorytetem. Państwo daje jedną ręką (ulga na dziecko), a zabiera drugą (ściągnięcie mandatu). Bilans musi wyjść na zero.
Co to oznacza dla ciebie? HCU: Sprawdź, zanim wyślesz PIT
Nie pozwól, by Skarbówka zaskoczyła cię pustym kontem. Możesz sprawdzić swoje zadłużenie i zareagować, zanim automat „zassie” twoje pieniądze. Oto instrukcja:
Co to oznacza dla Ciebie? Audyt przed kliknięciem „Wyślij”
1. Zaloguj się do e-Urzędu Skarbowego
Wejdź na stronę podatki.gov.pl i zaloguj się (Profilem Zaufanym lub przez bankowość). To twoje centrum dowodzenia. Wejdź w zakładkę „Mandaty”. Tak, jest taka dedykowana sekcja! Zobaczysz tam listę wszystkich mandatów nałożonych na twój PESEL, które trafiły do systemu KAS. Zobaczysz ich status (opłacony/nieopłacony) oraz naliczone odsetki.
2. Zapłać PRZED złożeniem PIT-u
Jeśli widzisz tam zaległość na 200 zł, zapłać ją natychmiast przelewem (z poziomu portalu to kilka kliknięć). Dlaczego?
Unikniesz kosztów egzekucyjnych (które zostaną naliczone, jeżeli US zrobi to „siłowo” ze zwrotu).
Dostaniesz pełny zwrot podatku na konto, co daje ci psychiczny komfort i porządek w papierach.
Pamiętaj, iż zaksięgowanie wpłaty może potrwać kilka dni. Odczekaj chwilę, zanim wyślesz PIT.
3. Rozważ rozdzielność przy PIT (w skrajnych przypadkach)
Jeśli wiesz, iż twój małżonek ma gigantyczne długi w „mandatówce” (np. tysiące złotych), a ty masz duży zwrot podatku – policz, czy nie opłaca się wam rozliczyć osobno. Przy osobnym rozliczeniu, US nie może zająć twojego zwrotu na poczet mandatów męża/żony (chyba iż istnieje tytuł wykonawczy obejmujący majątek wspólny, ale przy mandatach rzadko się to stosuje tak głęboko). Stracisz korzyść ze wspólnego rozliczenia, ale uratujesz gotówkę przed zajęciem.
4. Zaktualizuj numer konta (mikrorachunek)
Sprawdź w e-Urzędzie Skarbowym, jaki numer konta jest przypisany do zwrotu. jeżeli zmieniłeś bank, a US przeleje resztówkę (po potrąceniu mandatu) na zamknięte konto – pieniądze wrócą do urzędu, a ty będziesz musiał pisać wnioski o ich ponowne wysłanie. To strata czasu.
System „Mandaty” w Urzędzie Skarbowym nie zna litości i nie zapomina. Zanim zaczniesz planować wydatki ze zwrotu podatku, upewnij się, iż twoje konto u „Wielkiego Brata” jest czyste. Lepiej spłacić długi samemu, niż płacić urzędnikowi za to, iż zrobi to za ciebie.
